ჩიორა თაქთაქიშვილი, დაიბადა 1981 წლის 28 თებერვალს. პროფესიით იურისტი. 2008 წლიდან „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრი. პარლამენტის უმცირესობის წევრი. სხვადასხვა დროს მუშაობდა საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების, ასევე იუსტიციის სამინისტროებში.
ჰბფ: პოლიტიკაში 2008 წელს გამოჩნდით და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ სიით 2008-2012 წლების მოწვევის პარლამენტის წევრიც იყავით. რატომ მიიღეთ ეს გადაწყვეტილება, რა იყო თქვენთვის პოლიტიკაში წასვლის წინაპირობა?
პასიური მოქალაქე არასოდეს ვყოფილვარ, სულ მაინტერესებდა, ჩემს ქვეყანაში რა ხდებოდა. თუმცა როგორც არაერთ ადამიანს საქართველოში, მეც მიმაჩნდა, რომ პოლიტიკა ცუდი საქმე იყო. ეს განწყობა, ალბათ, იმ იმიჯიდან გამომდინარე შემექმნა, რაც ჩვენს ქვეყანაში პოლიტიკოსებს ჰქონდათ. მაშინ ჩემს თავს სხვა სფეროში უფრო რეალიზებულად ვხედავდი. როცა პარტიაში გაწევრიანება შემომთავაზეს, ბევრი ვიფიქრე, თუმცა ბოლოს მივხვდი, რომ თუ რამის შეცვლა გსურს, დგება დრო, როცა პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე უნდა აიღო. განსაკუთრებით მაშინ, თუ ბევრი რამაა ისეთი შენს ქვეყანაში, რაც არ მოგწონს და რისი შეცვლაც გინდა.
ჰბფ: პოლიტიკაში წასვლის მთავარი იმპულსიც ეს ფაქტორი გახდა?
ეგეც და ისიც, თუ რომელი პოლიტიკური პარტიის სასარგებლოდ ვიღებდი ამ გადაწყვეტილებას. ემთხვეოდა თუ არა ჩემი და ამ პარტიის ღირებულებები ერთმანეთს, ვიზიარებდი თუ არა მათ პოლიტიკურ პროგრამას. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ჩვენი ქვეყნის განვითარების ერთადერთი გზა დასავლეთზე გადიოდა. დარწმუნებული ვიყავი იმაშიც, რომ იმ მავნე შედეგებთან უნდა გვებრძოლა, რაც საბჭოთა წარსულმა დაგვიტოვა. ვფიქრობდი, რომ პოლიტიკაში მოსვლა - ეს იყო შანსი, სულ ცოტა, ჩემი აზრი მიმეტანა გადაწყვეტილებების მიმღებ ადამიანებამდე. მგონია, რომ მე ეს შევძელი.
ჰბფ: ამ შვიდი წლის განმავლობაში რა დასკვნა გამოიტანეთ, საქართველოში ქალს სჭირდება თუ არა მეტი ძალისხმევა პოლიტიკაში თავის დასამკვიდრებლად?
მე მგონია, რომ ზოგადად, პოლიტიკური პარტიები არ არის ღია საზოგადოებისათვის. პარტიაში შეღწევა და წარმატების მიღწევა არც ქალისთვის არის ადვილი და არც კაცისთვის. მაგრამ რადგან მაინც ქალებზე ვლაპარაკობთ, ვფიქრობ, ამ მხრივ, რეგიონებში ვითარება გაცილებით მძიმეა, ვიდრე თბილისში. მე ნამდვილად არ მიგრძვნია, რომ ჩემი სქესის გამო პარტიაში თავის დასამკვიდრებლად მეტი ძალისხმევა დამჭირდა. იქნებ იმიტომ, რომ არასოდეს მიფიქრია, რომ ნაკლები რამის მიღწევა შემეძლო მხოლოდ იმიტომ, რომ ქალი ვიყავი. განსხვავებით საქართველოში მცხოვრები ქალების უმრავლესობისგან, მქონდა იმის ბედნიერება, რომ ოჯახსა და იმ სოციალურ წრეშიც, სადაც ვიზრდებოდი, სადაც ვსწავლობდი და სადაც მოღვაწეობა გავაგრძელე, არასოდეს მიგრძვნია, რომ ჩემი სქესის გამო არ მენდობოდნენ. თუმცა, ჩემი მაგალითი ქვეყანაში არსებული ვითარების ინდიკატორად ვერ გამოდგება - არასწორი მგონია, რომ ქალები მხოლოდ საკუთარი გამოცდილების გათვალისწინებით მსჯელობენ. ქალების უმრავლესობისათვის საქართველოში ასეთი პირობები, როგორიც მე მქონდა, არ არსებობს. მე უბრალოდ გამიმართლა, რომ ასეთ წრეში მოვხვდი.
ჰბფ: თქვენი აზრით, ვინც ასეთ წრეში არ ხვდება, მას ბრძოლის დასაწყებად თავდაჯერება აკლია? ამიტომ ვერ წყვეტენ ქალები იყვნენ უფრო აქტიურები თუ, არსებობს სხვა, გაცილებით სერიოზული ბარიერები, რომელთა გადალახვას ისინი ვერ ახერხებენ?
სამწუხაროდ, ყველა კვლევა თუ უბრალო გამოკითხვაც კი ამას აჩვენებს, რომ სოფლად თუ ქალაქად მცხოვრებ ქალებს საკუთარი თავის რწმენა აკლიათ. მათ მიაჩნიათ, რომ არსებობს თემები, რომლებიც ან მხოლოდ კაცებს ეკუთვნის, ან მხოლოდ ქალებს. მაგალითად, მათი აზრით, პოლიტიკა ქალების საქმე არ არის. ქალებს უჭირთ გარისკვა, რადგან მათ ზუსტად იციან, რომ თუკი ისინი საჯარო ფიგურები გახდებიან, ვერ გაუძლებენ იმ დიდ საზოგადოებრივ წნეხს, რომელიც მათ აქტიურობას მოჰყვება მათივე სოციუმში.
ჰბფ: პარლამენტში თქვენი მოღვაწეობის განმავლობაში, როგორია თქვენი დაკვირვება - პოლიტიკოსი ქალების ქცევა განსხვავდება პოლიტიკოსი კაცების ქცევისგან თუნდაც გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში?
ზოგადად, არ ვფიქრობ, რომ კონკრეტულ მომენტში ქალები და კაცები რადიკალურად განსხვავებულ გადაწყვეტილებებს იღებენ. მაგრამ არის ხოლმე მომენტები, როდესაც მგონია, რომ ქალები სხვანაირად მოიქცეოდნენ. ჯერ ერთი, აშკარა უსამართლობა მგონია, რომ ქალები, რომლებიც საქართველოსა და მთელ მსოფლიოში თანაბრად არიან წარმოდგენილნი, დღეს საქართველოს პარლამენტში მხოლოდ 11 პროცენტს წარმოადგენენ. ჩემთვის ეს არანორმალური, აბსოლუტურად ასიმეტრიული მდგომარეობაა. ამაზე პირველად 2014 წლის დეკემბერში დავფიქრდი, როცა პარლამენტში დაპირისპირების დროს მამაკაცებმა ხელით გაიწიეს ერთმანეთისაკენ. ამ ხელჩართული ჩხუბის მომენტში პარლამენტში მხოლოდ სამი ქალი ვიყავით. ვუყურებდით ამდენ აგრესიულ კაცს, რომლებიც მზად იყვნენ ერთმანეთისათვის თავ-პირი დაემტვრიათ და ვფიქრობდი, რომ ამ დროს დეპუტატების ნახევარი მაინც ქალი რომ ყოფილიყო, განსხვავებული სიტუაცია იქნებოდა. ქალების უფრო მეტი რაოდენობით ყოფნა პოლიტიკაში, პარლამენტი იქნება ეს, საკრებულო თუ სხვა ორგანო, იქნებოდა უფრო სამართლიანი წარმომადგენლობა საზოგადოებისა, ვიდრე არის დღეს. ამით პოლიტიკა უკეთესი კი არ გახდება, იქნება ისეთი, როგორიც დემოკრატიულ ქვეყანაში უნდა იყოს.
ჰბფ: ამ თემას ლოგიკურად ებმის კვოტების შემოღების საკითხი, რომელიც ბოლო დროს ხშირად განიხილება როგორც პოლიტიკურ წრეებში, ისე არასამთავრობო სექტორშიც. თქვენ მხარს უჭერთ ქალების გააქტიურების და ამ გზით პოლიტიკაში მოსვლის გადაწყვეტილებას?
დავიწყებ იმით, რომ მე არ მივეკუთვნები იმ ადამიანებს, ვინც მიიჩნევს, რომ პარლამენტში მეტი ქალის ყოფნა დღეს უპირველესად მოსაგვარებელი საკითხია. მთავარი, ჩემი აზრით, ის არის, რომ საქართველოში, ოჯახებში ქალებს არ კლავდნენ. მთავარია, რომ პოლიტიკოსებმა ეს გააცნობიერონ. სამართალდამცავმა ორგანოებმა და მთლიანად საზოგადოებამ მიიღოს ყველა ზომა იმისათვის, რომ ქალებს არ კლავდნენ მხოლოდ იმიტომ, რომ ქალები არიან. რომ სუსტები და დაუცველები არიან ქმრების წინაშე. ეს მგონია დღეს უმთავრესი ამოცანა და არ ვფიქრობ, რომ კვოტის შემოღება ამ პრობლემას მოაგვარებს.
თუმცა, მეორე მხრივ, ვხედავ იმასაც, რომ კვოტა ამ ეტაპზე ერთადერთი შესაძლებლობაა, რომლის მეშვეობით შევძლებთ მივაღწიოთ იმას, რაც საქართველოში ვერ გაკეთდა ბოლო 25 წლის განმავლობაში. სულ ვფიქრობდი და დღესაც ასე მგონია, რომ ჩვენ, ქალებმა უნდა ვიბრძოლოთ ჩვენი უფლებების დასაცავად, ჩვენი უფლებების წარმოსაჩენად და ის, ვინც ამისთვის იბრძვის – მიაღწევს კიდეც მიზანს. მაგრამ სამწუხაროდ, ამ დისკუსიაში ჩვენ გვრჩება ქალების ის ძალიან დიდი ნაწილი, რომელთაც ეს ჯერ გაცნობიერებული არა აქვთ. ვფიქრობ, მათი წარმომადგენლობა უფრო მეტი რომ იყოს პარლამენტში და ზოგადად, გადაწყვეტილებების მიმღებ ორგანოებში, საჭირო არის მეტი ქალი პოლიტიკაში. სწორედ ამიტომ მგონია რომ ამ ვითარებაში კვოტა არის ერთადერთი გამოსავალი, რომ ეს უსამართლოდ დისკრიმინაციული მდგომარეობა გამოსწორდეს.
ჰბფ: თუმცა თქვენი პარტია, როგორც ცნობილია, კვოტების შემოღების მომხრე არ არის...
დიახ, ჩვენი იდეოლოგიური მიდგომიდან გამომდინარე, ასეა, რადგან ზოგადად, ჩვენ ვფიქრობთ, რომ პოლიტიკოსებმა, კანონმდებლობამ ქვეყანაში უნდა შექმნას იმის პირობები, რომ ყველა ადამიანს, მიუხედავად იმისა, ქალია თუ კაცი, ქალაქში დაიბადა თუ სოფლად, ჰქონდეს შესაძლებლობა, საკუთარი დამსახურების მიხედვით თანაბრად იყოს წარმოდგენილი პოლიტიკურ სპექტრში. მაგრამ როგორც უკვე აღვნიშნე, კვოტის გარდა, მე ვერ ვხედავ სხვა ალტერნატივას, რომელიც პრობლემას მოკლე ვადაში მოაგვარებდა. ამიტომ, მგონია, რომ კვოტების შემოღებისადმი მხარდაჭერით ჩვენ რადიკალურად არ გადავუხვევთ ჩვენს იდეოლოგიას. სხვათა შორის, ამ საკითხზე წლების წინ სხვაგვარი აზრი მქონდა. 2010 წელს რუსუდან კერვალიშვილის აქტიურობის შედეგად პარლამენტში გენდერული თანასწორობის შესახებ კანონი მივიღეთ, მაშინ ამ კანონის მიღებას არ მოჰყოლია ისეთი ვნებათაღელვა და არაადეკვატური რეაქცია, როგორიც 2006 წელს, ოჯახში ძალადობის მარეგულირებელი კანონმდებლობის მიღებას მოჰყვა. მაშინაც დაისვა კვოტების შემოღების საკითხი, თუმცა მაშინ დარწმუნებული ვიყავი, რომ ხელისუფლებას სხვა მეთოდები უნდა გამოეყენებინა იმისათვის, რომ ოჯახში ძალადობა აღეკვეთა. მაგალითად, სახელმწიფოს ისეთი ეკონომიკური პირობები უნდა შეექმნა, რომ ქალებს დამოუკიდებლად არსებობა შესძლებოდათ, საკუთარი შემოსავალი ჰქონოდათ და ასე ბუნებრივად გაზრდილიყო ქალების მონაწილეობა. არსებობდა გენდერული თანასწორობის შესახებ კანონის ასამოქმედებლად სპეციალური სამოქმედო გეგმაც, რომელიც ამ წლების განმავლობაში ხორციელდებოდა, მაგრამ ფაქტია, რომ შედეგს ვხედავთ იგივეს. მიუხედავად იმისა, რომ შემოვიღეთ ფინანსური წახალისების ნორმაც, რომლის თანახმად, პარტიები მათ სიებში ქალების 30%-იანი მონაწილეობის შემთხვევაში, დამატებით ფინანსურ რესურსს მიიღებდნენ, დღეს პარლამენტში ქალთა პროცენტული მაჩვენებელი ისევ ძალიან დაბალია. მოკლედ, იმას ვგულისხმობ, რომ ეს არ არის საკმარისი შედეგი. ხოლო თუ ჩვენ უკეთესი შედეგი მალე გვინდა მივიღოთ, ამის მიღწევის ერთადერთი გზა დღეს სწორედ კვოტების მხარდაჭერაა. იქნებ ვცადოთ და მეტი ქალის ყოფნით პარლამენტში დღეს არსებული პრობლემები უფრო ადვილად მოგვარდეს? მითუმეტეს, რომ ვერ ვხედავ ვერანაირ ზიანს, რაიმე საფრთხეს, რომ კვოტების შემოღების შემთხვევაში რომელიმე ჯგუფი დაზარალდება.
ჰბფ: თქვენ თუ გიწევთ ქალთა საკითხებზე მუშაობა დღეს რას აკეთებთ კონკრეტულად მათი პრობლემების მოსაგვარებლად?
ცხადია, მიწევს. ჩვენი პოლიტიკური საქმიანობა რეალურად ქალების შრომაზე დგას. პოლიტიკური პარტიების ფუნქციონირების სქემა იმდაგვარია, რომ საარჩევნო პროცესში საზოგადოების ინფორმირების დროს ჩვენ ძირითადად სწორედ ქალებს, მათი კომუნიკაციის უნარებს ვეყრდნობით. შემთხვევითი არც ისაა, რომ სწორედ ქალები არიან პარტიების მხარდამჭერები. მეორე მხრივ, როცა ჩვენს რეგიონულ ოფისებში ჩასვლა და ჩვენს მხარდამჭერებთან შეხვედრა გვიწევს, როგორც წესი, იქ კაცები გვხვდებიან. ყოფილა შემთხვევა, როცა ასეთ შეხვედრაზე ქალი საერთოდ არ გამოჩენილა. ეს ჩემთვის გაუგებარი მოვლენაა. ქალები ასრულებენ ყველაზე მნიშვნელოვან, ძნელ და შავ საქმეს, მაგრამ ყოველთვის, როცა საუბარია გეგმებზე, ან რაიმე პრობლემაა გადასაწყვეტი, გვპასუხობენ კაცები. ამის შესაცვლელად, დიდი ხანი არ არის, რაც პარტიაში ქალთა ორგანიზაცია შევქმენით. გვყავს ძალიან აქტიური და კომპეტენტური ქალები. ვფიქრობთ, რომ ისინი არა მხოლოდ მუშა პროცესში უნდა იყვნენ ჩართულები, არამედ გადაწყვეტილების მიღების პროცესშიც და ამ მხრივ ვცდილობთ მათ გააქტიურებას. 2014 წლის არჩევნებზე ჩვენ მაქსიმალურად შევძელით კვოტების, როგორც წამახალისებელი მოთხოვნის დაცვა, თუმცა, ზოგადად ჩვენი პარტიის შედეგიდან გამომდინარე, აღმოჩნდა ისე, რომ სიაში წარდგენილი ქალები სიის ქვედა ნაწილში იყვნენ წარმოდგენილები, რაც შედეგზეც აისახა.
ჰბფ: თქვენი აზრით, ეს პრობლემა როგორ უნდა მოგვარდეს? თუ ქალები ისევ სიის ბოლოში დარჩებიან, ისინი ვერასდროს მოვლენ აქტიურ პოლიტიკაში, ვერასოდეს გამოჩნდებიან, ასე არ არის?
მე ვფიქრობ, რომ პრობლემა პარტიებში უნდა ვეძებოთ. ვნახოთ, როგორ მიიღება გადაწყვეტილებები, რა კრიტერიუმების მიხედვით წინაურდებიან პარტიის აქტიური მხარდამჭერები პარტიულ პოზიციებზე. ვფიქრობ, რომ პარტიების შიდა დემოკრატია იქნება ცვლილებების მომტანი, თუკი საარჩევნო სიების ფორმირება, კანდიდატების შერჩევა შესაძლებელი გახდება არჩევითობის გზით და არა პარტიის პოლიტიკური ხელმძღვანელობის გადაწყვეტილების შესაბამისად.
ჰბფ: თქვენს გენდერულად სპეციფიკურ გამოცდილებაზე რას იტყვით? შეგხვედრიათ სირთულები ან ისეთი ბარიერები, რის გამოც გიფიქრიათ, რომ პოლიტიკიდან წახვიდოდით?
პოლიტიკიდან წასვლაზე არ მიფიქრია, თუმცა ორი რთული მომენტი მახსენდება. ერთი იყო 2013 წლის 8 თებერვლის ამბავი, ეროვნულ ბიბლიოთეკასთან მომხდარი დაპირისპირება და მეორე, გასული წლის დეკემბერში პარლამენტში მომხდარი ჩხუბი. პირველ შემთხვევაში, ჩემზე თავდასხმის ინციდენტის დროს ერთადერთი, რაც მაშინ ვინანე, ის იყო, რომ არ შემეძლო თავი დამეცვა. მოძალადემ ორივე ხელი დამიჭირა და თავი ვერ დავიცავი. ვფიქრობ, რომ როცა ამ სიტუაციაში ხვდები, ქალი ხარ თუ კაცი, ვალდებული ხარ თავი დაიცვა. მთავარია, ხელები არ გვქონდეს შეკრული. ქალთა პოლიტიკურ წარმომადგენლობაზე როცა ვლაპარაკობთ, ვფიქრობ, იგივე სიტუაციაა - არიან ქალები, რომლებსაც ხელები აქვთ შეკრული და არ შეუძლიათ პასუხი გასცენ იმ ყოველდღიურ ჩაგვრას, რომელსაც ისინი განიცდიან ოჯახსა თუ საზოგადოებაში.
ჰბფ: ამ ჩაგვრის კონკრეტული მაგალითები თუ შეგიძლიათ გაიხსენოთ?
ჩაგვრაა თუნდაც ის, როგორც აშუქებს მედია ოჯახში ძალადობის შემთხვევებს - როცა მიზეზს ყოველთვის ქალის ქცევაში ეძებს და სვამს კითხვას, რას აკეთებდა ის ისეთს, რომ ქმარმა ხელი დაარტყა ან სულაც მოკლა. ვფიქრობ, საკმარისი მაგალითია.
ჰბფ: თქვენ რამე დაგაკლოთ პოლიტიკაში ყოფნამ? ასეთი აზრიც არსებობს, რომ პოლიტიკაში მყოფებს აღარ აქვთ დრო ოჯახისთვის, მეგობრებისათვის და სწორედ ამის გამო ამბობენ უარს ქალები პოლიტიკურ კარიერაზე.
მეც მგონია, რომ მთავარი ფაქტორი, რის გამოც ქალები არ აქტიურობენ პოლიტიკაში, სწორედ ისაა, რომ პოლიტიკას მიაქვს დიდი დრო. მაგრამ მეორე მხრიდან თუ შეხედავ, ასე ნებისმიერ საქმეს მიაქვს დიდი დრო, თუკი ამ საქმეს სრულფასოვნად აკეთებ.
ჰბფ: თქვენთვის რას ნიშნავს ფემინიზმი და თქვენ თუ მიიჩნევთ თავს ფემინისტად?
რა თქმა უნდა, ფემინისტი ვარ. ვერ წარმომიდგენია, დღეს საქართველოში იყო ქალი და ვერ ხედავდე იმ პრობლემებს, რომელიც ქალების უმრავლესობას გააჩნია. არ გინდოდეს, ყველა ქალს ჰქონდეს საკუთარი სურვილით მუშაობის შესაძლებლობა. ხოლო შემოსავალი თავისი სურვილების მიხედვით დახარჯოს. ასევე, ჰქონდეს იმის პერსპექტივა, რომ თვითონაც შექმნას რაღაც სასიკეთო - არა მხოლოდ საკუთარი ოჯახისთვის, არამედ საზოგადოებისათვის. მე მგონია, რომ ყველა ადამიანი, ვინც ამისთვის იბრძვის, ფემინისტია. აქ მთავარია არსზე ვიფიქროთ. გვინდა თუ არა, რომ ქალები იყვნენ დამოუკიდებლები და ქალებს ჰქონდეთ იგივე შესაძლებლობები, რაც აქვთ კაცებს? ამ საკითხში კითხვის ნიშანი არ არსებობს.
ჰბფ: თქვენი აზრით, რისი შეცვლა შეუძლიათ ქალებს?
მე მჯერა იმისა, რომ ყველა ადამიანს შეუძლია დიდი რაღაცეების შეცვლა. კიდევ იმის მჯერა, რომ ქალებს ამ ცვლილებების მოტანა არანაკლებ წარმატებით შეუძლიათ, ვიდრე კაცებს. და რაც მთავარია, ვფიქრობ, რომ ქალების ერთადერთი შესაძლებლობა არ არის მხოლოდ ოჯახში ყოფნა და სახლის საქმეების კეთება. თითოეულ მათგანს შეუძლია მიიღოს საუკეთესო განათლება, შეუძლია იშოვოს ისეთი სამსახური, როგორიც მას სურს და შეუძლია შექმნას ისეთი ქვეყანა, როგორიც მას სურს. უბრალოდ, ქალებმაც უნდა დაიჯერონ საკუთარი შესაძლებლობების და იბრძოლონ ამისათვის. ჩვენი, დღეს პოლიტიკაში მყოფი ქალების მოვალეობა კი ის არის, რომ მათ ეს ბრძოლა გავუადვილოთ. თუ კვოტები იქნება, კვოტების სახით, თუკი საჯარო ტრიბუნიდან გახდება ამის თქმა საჭირო, ამ გზით. და ისევ და ისევ - ეკონომიკური განვითარება არის გადამწყვეტი ჩვენი ქვეყნისათვის, რადგან მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში გახდება შესაძლებელი ქალებისათვის განათლების თანაბარი შესაძლებლობის მიცემა. შემდეგ - შესაბამისი სამსახურის შოვნა და რაც მთავარია, მათთვის დამოუკიდებლობის მინიჭება, რომ მხოლოდ კაცებზე არ იყვნენ დამოკიდებულნი. მხოლოდ ასეა შესაძლებელი მათი გათავისუფლება.
